1.SOSYAL AĞ                                                                                                       

İnternet kullanıcılarının kendilerini ifade edebilmesi, birbirleriyle tanışması, irtibata geçmesi, içerik paylaşımında bulunması, tartışma ortamı oluşturması ve ortak ilgi alanlarındaki kişilerin bir araya gelebileceği gruplar oluşturması amacıyla oluşturulan internet siteleri, sosyal ağlar olarak adlandırılmaktadır. Günümüzde kullanımı oldukça yaygınlaşan sosyal ağların istenilen bilgiye ulaşılabilmesi, arkadaşlıklar kurulabilmesi, gruplar oluşturulabilmesi, çeşitli düşüncelerin ortaya atılabilmesi gibi birçok yararlı özelliğinin yanında insanları çevreden uzaklaştırması, aptallaştırması, insanların güvenliğini bazı durumlarla tehdit etmesi gibi zararlı özellikleri de bulunmaktadır. Sosyal ağlar, tüm bu özellikler dikkate alınmaksızın hemen hemen bütün insanların vazgeçilmezleri arasındadır.

2.SOSYAL AĞLARIN EĞİTSEL ORTAMLARDAKİ İŞLEVSELLİĞİ

Sosyal ağlar pek çok işleve sahip servislerdir. Sosyal ağlar kullanıcılarına bilgi paylaşma, bu bilgiyi geliştirme gibi birçok hizmet sunar. Sosyal ağ siteleri sayesinde öğrenciler birbirleriyle iletişim kurabildikleri gibi öğretmenleriyle de iletişim kurabilirler. Öğretmenlerde kendi meslektaşlarıyla ya da farklı meslekten pek çok kullanıcıyla iletişime geçerek yeni bilgiler öğrenebilir, yeni nitelikler kazanabilirler. Bu sayede de öğrencilerine daha yararlı hale gelebilirler.

Ağ günlüğü yani blog,wiki,podcast gibi sosyal ağlar sosyal katılım üzerine yoğunlaşmışlardır.Kullanıcıların katılımı ve birbirleriyle etkileşimi şeklinde işler. Sosyal öğrenme ve öğrenmede aktif olmayı destekler niteliktedirler. Bu sayede kullanıcılar fikirlerini paylaşıp seslerini başkalarına da duyurmuş olurlar. Ayrıca araştırma, eleştirel düşünme, problemleri fark edip çözüm yolları arama gibi konularda da öğrencilerin gelişimine yardımcı olur. Öğretmenlerinde öğrencileriyle işbirliği içinde olup hep birlikte yaratıcı ve etkili bir öğrenme süreci geliştirmelerinde yardımcı olur.

3.ÖĞRENME ORTAMI OLARAK SOSYAL AĞLARDA OLMASI GEREKEN STANDARTLAR

Günümüzde sosyal ağlar artık eğitim amaçlı da kullanılıyor. Amaç eğitim olduğunda yaptığımız işin mümkün olduğunca kusursuz olması gerekiyor. Bugün sosyal ağlar birçok farklı uygulamayla bize kolaylık sağlasa da olması gereken bütün uygulamalar henüz yerine oturtulabilmiş değil. Eğitim amaçlı kullanılabilecek birçok özelliğin yanında ne yazık ki olumsuz özellikler de mevcut. Sosyal ağlarda iyi bir öğrenme ortamı oluşturmak istiyorsak sosyal ağlarda bazı standartların bulunması gerekiyor. Bu standartlar:

-Kullanıcılara her türlü yardım sağlanmalıdır.

-Site üzerinde ya da çevrimiçi ortamlarda teknisyene ulaşılmasını sağlamalıdır böylece teknik bir sorunla karşılaşıldığında bu sorun mümkün olan en kısa zamanda sürede çözülmelidir.

-Teknik sorun çözümünde kullanılan terimler kullanıcı tarafından kolay anlaşılır olmalıdır.

-Sayfalar hızlı bir şekilde açılmalıdır.

-Site her türlü çözünürlükteki ekrana uygun olmalıdır.

-Bir site birçok farklı dile uyarlanabilmelidir.

-Kullanıcıya ait bilgiler ve işlemler kayıt altında tutulmalı ancak bu bilgilerin güvenliği sağlanmalıdır.

-Siteler engelli bireyler düşünülerek yaratılmalıdır.

-Kullanıcı site içinde bir bölüme girdiğinde bulunduğu sayfada sitenin hangi bölümünde olduğunu görebilmelidir.

-Kullanıcının istediği zaman hangi sayfaya nasıl ulaşacağı hakkında bilginin olması yani site haritasının bulunması gerekir.

-Uzun sayfalarda sayfa içi linklere yer verilmelidir.

-Site içinde fazla hareketli dikkat dağıtıcı reklamlara yer verilmemelidir.

-Hızlı bir tarayıcı hizmeti sunulmalıdır.

-Her sayfada arama seçeneği sağlanmalıdır.

-Her site kendi içinde tutarlı olmalıdır, yani bir sayfadaki arka plan rengi, yazı tipi gibi özellikler bir diğer sayfada da mümkün olduğunca aynı olmalıdır. Menüler, butonlar her sayfada aynı işlemi yapmalıdır.

-Sohbet ve tartışma ortamları işlevsel olmalıdır.

-Görseller yerinde kullanılmalı yani amacına uygun ve etkili olmalıdır.

4.SOSYAL AĞLARIN EĞİTSEL AMAÇLI KULLANIMI

Son yıllarda kullanıcılara sağladığı olanaklarla zenginleşen sosyal ağların kullanımı her geçen gün yaygınlaşmaktadır. Sosyal ağların kullanıcılarının büyük bir çoğunluğunu öğrenci, öğretmen ve okul yöneticilerinin oluşturduğu düşünülürse sosyal paylaşım sitelerinin eğitsel kullanımı da kaçınılmazdır. Sosyal ağların kullanımı, okul yönetimi, öğretmen ve öğrenciler arasında sağladığı ortak görüşün ve bilgi paylaşımının, varılmak istenen amaçları gerçekleştirme noktasında olumlu katkısının olduğu bir gerçektir. Sosyal yazılımların alt grubu niteliğinde düşünülen Facebook, Twitter, Flickr adlı sosyal ağlar, eğitim amaçlı kullanılan ağların sadece birkaçıdır.

a)Sosyal Yazılımlar

Sosyal yazılım denince akla ilk gelen sosyal içeriktir.  Sosyal içerikle kastedilen resimler, ses dosyaları, videolar, web adresleri, sunular vb.dir. Sosyal yazılımlar kullanıcılar arasında iletişimi sağlar.

b)Facebook’ un Eğitsel Amaçlı Kullanımı

Facebook çevrimiçi sosyal yazılımdır. Kullanıcılar birbiriyle iletişim kurabilir, çeşitli gruplara katılabilir ve birçok bilgi paylaşabilirler. Birbirlerinin durumlarına yorum yapabilirler. Bugün Facebook’un 350 milyondan fazla kullanıcısı vardır.

1.Facebook Eğitsel Amaçlı Nasıl Kullanılabilir?

-Kitap paylaşımı, uygulama paylaşımı, ödev paylaşımı yapılabilir.                   

-Kulüpler gruplar kurulabilir ve bunlar üzerinde tartışma ortamı sağlanabilir.

-Öğrenciler öğretmenlerini arkadaş olarak ekleyebilir kolayca iletişime geçebilirler.

-Öğretmenler öğrencilerine yol gösterebilir, çeşitli web adresleri önerebilirler.

2.Facebook’un Eğitsel Kullanımın Faydaları

-Öğrenciler arasında etkileşimi artırır iletişimin sürekliliğini sağlar.

-Daha önce birbirleriyle iletişime geçmemiş kişilerin iletişime geçerek arkadaşlık kurmasını sağlar.

-Sınıf ortamında, yüz yüze ilişkilerde kendini rahat hissetmiyorsa bu sayede arkadaşlarıyla iletişime geçebilir.

-Bilgiye ulaşma kolaylaşır, birçok farklı bilgi elde edilebilir.

-Grup uygulaması sayesinde öğrenciler arasında işbirliği ve yardımlaşma artar.

-Grup uygulaması sadece öğrencilerin iletişimini kolaylaştırmakla kalmaz öğretmene de ulaşımı kolaylaştırır.

-Öğretmenin dönüt vermesi kolaylaşır.

-Öğrenme görsellerle ve videolarla desteklenebilir. Dersin bir tekrarı video şeklinde yayınlanabilir ve böylece etkili öğrenme artırılabilir. Öğrenci dersi kaçırdıysa yayınlana video sayesinde geri kalmamış olur.

c)Twitter’ın Eğitsel Amaçlı Kullanımı

Twitter bir mikroblog aracıdır. İnsanlar günlük uğraşları hakkında konuşmak, bilgi aramak ve paylaşmak amacıyla kullanabilirler.

Twitter eğitsel amaçlı nasıl kullanılabilir?

-Dersin içeriği hakkında bilgi verme, dersin hakkında gerçekleşen herhangi bir değişikliği anında bildirme

-Bir konunun, makalenin özetini paylaşma

-Web adresleri paylaşma, öneride bulunma

-Bir kişiyi takip etme onun fikirlerinden yararlanma

-Öğrencilerin takipçilerini artırarak tartışma ortamı sağlama gibi amaçlarla kullanılabilir.

d)Flickr’ın Eğitsel Kullanımı

Fotoğraf paylaşım aracıdır Fotoğraf yüklenebilir, gönderilebilir, herhangi bir sosyal ağda kullanılabilir.Bu sosyal ağ ile;

-Öğrenciler milyonlarca resim arasında arama yapabilirler, kullanabilirler, paylaşabilir, slayt oluşturabilirler.

-Görsel sanatlar becerisi kazandırmada yardımcı olur.

-Dijital fotoğraf makinesinin kullanımını öğretir.

-Sanal müze ortamı oluşturulabilir.

-Bir olay resimler yardımıyla görselleştirilebilir.

e)Video Paylaşım Sitelerinin Eğitsel kullanımı

Videolar etkili ve kalıcı öğrenme sağlar. Karmaşık bilgiler video sayesinde daha kolay öğrenilebilir. Ayrıca videolar öğrencinin ilgisini daha çok çeker. Günümüzde internetin gelişimi sayesinde video paylaşım siteleri aracılığıyla birçok videoya kolayca ulaşılabilmekte. En yaygın video paylaşım siteleri YouTube ve Dailymotion dur.

-Videolar sayesinde daha etkili ve kalıcı bir öğrenme sağlanabilir ve istendiğinde tekrar edilebilir.

-Öğrenmeyi zevkli hale getirerek öğrencinin motivasyonunu artırabilir.

-Videolar üzerinde çeşitli kesme, ekleme işlemleri yapılarak istenen düzeye getirilebilir.

YouTube’nin Eğitsel Amaçlı Kullanımı

-Bir sanal kütüphane olarak kullanılabilir.

-Dünyanın farklı yerlerinde çekilmiş videolara kolayca ulaşımı sağlar ve böylece hızlı bir bilgi alışverişinde bulunulabilir.

-Bir video izledikten sonra onunla ilişkili birçok videoya ulaşılabilir.

-Video paylaşımında öğrenciler arasındaki işbirliği artabilir.

-Video altına yorum yapılarak konuyla ilgili tartışma sağlanabilir.

-Dil seçeneği ile videonun dili değiştirilebilir ya da alt yazı ile kullanabiliriz.

-3D videolar ile daha gerçek bir ortam sağlanabilir ve daha etkili öğrenme gerçekleştirilebilir.

Dailymotion’un Eğitsel Kullanımı

-Öğrenciler videolar üzerinde kesme, kopyalama, ses ekleme gibi işlemler yapabilirler ve böylece video daha amacına uygun hale gelebilir.

-iPhone, iPad ve iPod Touch uygulamaları ile mobil öğrenme sağlanabilir.

5.SOSYAL AĞLARIN E-ÖĞRENMEYE ETKİSİ

a)E-öğrenme

E-öğrenme internet ya da bilgisayar ağı üzerinden bilgiye kolayca ulaşabilen, öğreten ve öğrenen arasında iletişim kurabilen, öğretimde ekonomik statü engelini ortadan kaldıran, yaşam boyu öğrenme ortamıdır.

Teknolojinin hızlı gelişimi eğitimi olumlu yönde etkilemiş ve eğitimde değişmeler sağlamıştır.1994’te internet ağı gelişmiş ve eğitim internet ortamına taşınmıştır. İnternetin desteklediği eğitimde hızla gelişmiş ve 2000’li yıllarda bu teknolojiye E-öğrenme denilmiştir.

b)Çevrimiçi E-öğrenme Ortamları

Öğreten ile öğrenenin aynı mekânda olmadan yaptıkları eğitsel iletişimdir. Yani öğretenin bir sınıf ortamında verdiği bilgiyi internette sunmasıdır. Çevrimiçi e-öğrenme ortamları bazen doğrudan bazen de dersi destekleyici sistemler olarak kullanılabilir. Eğitsel içerikler, bu ortamlarda, web teknolojisine uygun olarak tasarlanmıştır.

c)E-öğrenmenin Gelişimi

E-Öğrenme, web teknolojilerinde meydana gelen değişimlere paralel olarak hem anlayış hem de uygulama açısından farklılaştığı görülmektedir.

E-Öğrenme 1,0, web aracılığıyla öğretimin gerçekleştirilmesine işaret etmektedir. 60+ dakikalık çevrimiçi kurs deneyimleri ile karakterize edilebilir. Burada kurslar öğrenme yönetim sistemleri aracılığıyla yönetilmektedir. E-öğrenme 1,3, içeriğin konu alanı uzmanları tarafından geliştirilen hızlı e-öğrenme araçları ya da öğrenme içerik yönetim sistemleri tarafından sağlanan şablonlar aracılığıyla oluşturulmasıdır. E-Öğrenme 2,0 ise beraberinde kolay içerik oluşturma, web aktarımı ve tümleşik işbirliğini getirmiştir. Paylaşma ve öğrenme, e-öğrenme 2,0’nin doğal bir görünümüdür. e-Öğrenme 1.0 ile e-öğrenme 2.0 arasındaki en önemli farklılık içerik oluşturmadan kaynaklanmaktadır. E-öğrenme 1,0’de içerik öğrenme tasarımı alanında uzmanlığa sahip kişiler tarafından gerçekleştirilmektedir. E-Öğrenme 2,0’de içerik oluşturma akran ya da eşler tarafından gerçekleştirilmektedir.

d)Sosyal Ağ Uygulamaları ve E-Öğrenme 2.0

Tim O’Reilly tarafından ortaya atılan sosyal ağ sonucunda her şey internete taşınmıştır. Web 2.0 kavramının tanımı farklılaşsa bile sosyal imleme, sosyal ağ ve medya paylaşım sitelerinin beslenmesinde kullanılan bloglar, wikiler, servis tabanlı uygulamaları içermektedir. Ancak sosyal ağ katılımcı bir web olduğu söylenebilir. Günümüzde birçok e-öğrenme uygulaması tekil anlayışa sahip bir öğretim modelini kullanmaktadır. Burada uzmanların aktardığı teorik bilgilerin pasif öğrenenler tarafından alınıp tüketilmesi anlayışı bulunmaktadır. İşbirliğini ve paylaşımı dışlayan bu yaklaşımın özellikle sosyal ağ araçlarının yoğun kullanımı sonucu önemini yitirdiği gözlenmektedir.

Sosyal ağ uygulamalarının ilerlemesine bağlı olarak e-Öğrenme alanında da hızlı değişiklikler meydana gelmektedir. Bu değişimlerin gerçekleşmesinde iki öğenin önemli bir rol oynadığı görülmektedir. Birincisi bilgiye dayalı iş alanlarının yaygınlaşmasıdır. Buna bağlı olarak öğrenme deneyimlerinin daha hızlı, anlık ve maliyeti düşük olarak geliştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. İkincisi de sosyal ağ uygulamalarındaki gelişimlerin içerik oluşturulması ve internet üzerinde oluşturulan içeriğe katkıda bulunulmasını kolaylaştırmasıdır. Bu durum blog oluşturulmasından YouTube’da video eklenmesine, fotoğrafların Flickr’da yayınlanmasına, Wikipedia’da yazılı içeriğe katkıda bulunulmasına, Facebook’da sosyal ağ geliştirilmesine kadar bir dizi uygulamalar da rahatlıkla görülmektedir. Sosyal ağ temel bileşenleri bu araçların kullanım kolaylığı ve işbirliğine dayalı sosyal etkileşim ortamlarının oluşturulmasını da beraberinde getirmektedir.

6.SOSYAL AĞLARIN ÖĞRENCİLER ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN İNCELENMESİ

İnternet kullanıcılarının sosyal ağlarda harcadıkları zaman ve sosyal ağlara katılan sayısı giderek artmaktadır. Türkiye sosyal ağlarda vakit geçirme bakımından kullanıcı başına ayda 7,8 saat ile dünyada beşinci sırada yer almaktadır. Türkiye’deki  en yaygın sosyal ağ ortamı 30 milyona yaklaşan aktif kullanıcısıyla Facebook’tur.

Sosyal ağlar birçok özelliğe sahiptir ve kullanıcılarına geniş olanaklar tanır. Bu da öğretmen ve öğrencilerin eğitim-öğretim süreçlerini etkin, yaratıcı, işbirlikli öğrenme ile desteklemelerini sağlar. Öğrencilere birçok önemli beceri kazandırır. Araştırma, sorgulama ve problem çözme becerilerini kullanmaları ve geliştirmeleri konusunda da önemli ölçüde destek olur.

Öğrenciler sosyal ağları bağımsız öğrenme ortamları olarak veya dersleri ile bağlantılı olarak kullanabilir, çalışma konularına ait gruplar oluşturarak veri toplayabilir, tartışma başlatabilir, aynı zamanda öğretmenlerini arkadaş olarak ekleyerek kendilerini daha rahat ifade etme olanağına sahip olabilirler.(Mcloughlin ve Lee, 2007),

 sosyal ağlar eğitsel amaçlı kullanmak için uygun bir araçtır.sosyal ağlar öğrenci öğrenmelerini arttırır, okul-öğrenci ve öğrenci-öğrenci arasında etkileşim sağlar, öğrencilerin derslere ilişkin memnuniyetlerini arttırır, öğrencilerin yazma becerilerini  geliştirir ve derslere uyumunu kolaylaştırır.

7.SOSYAL AĞLARIN KULLANIMINA İLİŞKİN SONUÇLAR

Sosyal ağ uygulamaları daha çok fen ve sosyal alanların öğretiminde yoğunlaşmıştır. Dil alanının kapsamı sosyal ve fen bilimleri ile kıyaslandığında dil öğretiminde kullanımının az olmadığı söylenebilir.

Sosyal ağ uygulamalarının en çok öğrenmenin daha etkili olması ve grup çalışması yapma becerisini kazandırma konusunda katkısı olduğu söylenebilir. Ayrıca eğitimde sosyal ağ kullanımının üst düzey düşünme becerilerini geliştirdiği, bilgi okuryazarlığı deneyimi kazandırdığı ve problem çözme becerisini arttırdığı görülmektedir.

Sosyal ağ uygulamalarının eğitim ortamlarına katkıları şu şekilde sıralanmıştır:

-Grup çalışması alışkanlığı

-Etkili öğrenme

-Üst düzey düşünme becerileri

-Bilgi okur-yazarlığı

-Yapılandırmacı problem çözme

-Öğrenciye uygunluk (ilgi çekme)

-Bireysel gelişim

-Sorumluluk alma

Sonuç olarak; eğitimcilere sosyal ağ uygulamaları ve bunların kullanımlarına yönelik bilgilendirme çalışmalarının yapılması, iyi örneklerin yaygınlaştırılması önerilebilir.

KAYNAKÇA

Web 2.0 Uygulamalarının E-öğrenmeye Etkisi(Bünyamin Atıcı,Serkan Yıldırım)

Sosyal Ağların Öğrenciler Üzerindeki Etkisinin Veri Madenciliği Kullanılarak İncelenmesi(Meryem Koç,Murat Karabatak)

Öğrenme 2.0 Yaygınlaşıyor, Web 2.0 Uygulamalarının Eğitimde Kullanımına İlişkin Araştırmalar ve Sonuçları(Selçuk Karaman,Serkan Yıldırım,Abdülatif Kaban)

Video Paylaşım Sitelerinin Eğitsel Amaçlı Kullanımı(Nilay Yıldırım,Büşra Özmen)